متانول (Methanol) که به نام الکل صنعتی نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب آلی ساده با فرمول شیمیایی CH₃OH است. این ترکیب به عنوان یک مایع بی‌رنگ و قابل اشتعال با بوی ملایم مشابه الکل اتیلیک شناخته می‌شود.
فرمول شیمیایی: CH₃OH
ظاهر: مایع بی‌رنگ
بو: شبیه الکل اتیلیک
چگالی: ۰.۷۹۲ g/cm³
نقطه ذوب: -۹۹ درجه سلسیوس
نقطه جوش: ۶۴.۷ درجه سلسیوس
حلالیت: متانول به راحتی در آب حل می‌شود.
متانول عمدتاً از دو روش مختلف تولید می‌شود:
تولید از گاز طبیعی: در این روش، گاز طبیعی یا متان به کربن مونوکسید و هیدروژن تبدیل می‌شود و سپس این ترکیبات برای تولید متانول از واکنش با کاتالیست‌ها استفاده می‌شوند.
تولید از چوب یا زیست‌مواد: در گذشته، متانول عمدتاً از چوب به وسیله تقطیر خشک به دست می‌آمد که به همین دلیل نام "الکل چوب" به آن اطلاق شد.
متانول به عنوان یک ماده شیمیایی پایه در صنایع مختلف استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
صنعت شیمیایی: برای تولید مواد شیمیایی دیگر مانند فرمالدئید، استیک اسید و دی‌متیل‌اتر.
سوخت: متانول در برخی از موتورهای احتراق داخلی به عنوان سوخت یا به عنوان یک افزودنی به سوخت‌های دیگر استفاده می‌شود.
حلال: در بسیاری از فرایندهای صنعتی و آزمایشگاهی به عنوان حلال استفاده می‌شود.
ضد یخ: به عنوان یک ترکیب ضد یخ در مایعات رادیاتور و همچنین به عنوان ضد یخ در صنایع استفاده می‌شود.
متانول به شدت سمی است و مصرف یا استنشاق آن می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. برخی از خطرات متانول عبارتند از:
سمیت برای انسان: متانول می‌تواند باعث مسمومیت شود و اثرات آن بر سیستم عصبی و بینایی خطرناک است.
عوارض چشمی: مصرف حتی مقادیر کم متانول می‌تواند به نابینایی دائمی منجر شود.
مسمومیت حاد: علائم مسمومیت شامل سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، درد شکم و مشکلات تنفسی می‌باشد.
مسمومیت مزمن: تماس مکرر با متانول می‌تواند باعث آسیب به کبد، کلیه‌ها و سیستم عصبی شود.
برای جلوگیری از مسمومیت و خطرات دیگر، لازم است که هنگام کار با متانول از روش‌های ایمنی پیروی شود:
تهویه مناسب: در محل کار با متانول باید تهویه مناسب فراهم شود تا از انباشت بخارات سمی جلوگیری شود.
دستکش و عینک ایمنی: استفاده از دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عینک‌های ایمنی برای جلوگیری از تماس مستقیم با پوست و چشم الزامی است.
حفاظت در برابر آتش: متانول به شدت قابل اشتعال است، بنابراین باید از منابع حرارتی و شعله‌های مستقیم دور نگه داشته شود.
نتیجه‌گیری
متانول یک ماده شیمیایی پرکاربرد است که در صنایع مختلف، از جمله تولید مواد شیمیایی، سوخت‌ها، و حلال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، به دلیل ویژگی‌های سمی و خطرناک آن، لازم است که هنگام استفاده از آن دقت زیادی به خرج داده شود و از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده گردد تا از آسیب به سلامت جلوگیری شود.
